سرویس سیاست مشرق- هفته گذشته تیم تراکتور تبریز با برتری مقابل شمس‌آذر در قزوین، برای اولین‌بار قهرمانی خود در لیگ برتر را قطعی کرد. در حالی که بازیکنان تراکتور در مسیر بازگشت به تبریز بودند، هواداران پرشور این تیم در خیابان‌های تبریز جشن زودهنگام قهرمانی را برگزار کردند. این جشن با حواشی همراه بود که تا جایی پیش رفت که واکنش فرزند رئیس‌جمهور را هم برانگیخت.

مردم تبریز که پیش‌تر در سال‌های ۹۳ و ۹۹ شاهد قهرمانی تیم محبوبشان در جام حذفی بودند، برای اولین‌بار طعم شیرین قهرمانی لیگ برتر فوتبال ایران را تجربه کردند. اشتیاق و هیجان این پیروزی چنان بود که هواداران تاب بازگشت بازیکنان از اردوی قزوین را نداشتند و عصر همان روز دوازدهم اردیبهشت، خیابان‌های تبریز را به صحنه جشن باشکوه قهرمانی تبدیل کردند.

در جریان جشن باشکوه مردم تبریز عده‌ای هم بودند که از این وضعیت هیجانی سوءاستفاده کرده و با شیطنت‌های مسبوق‌به‌سابقه، این مراسم مردمی را به حاشیه کشاندند. هم‌زمان تصاویری از حضور تعدادی هوادارنما در بین مردم تبریز منتشر شد که نشان می‌داد پرچم‌های ترکیه و جمهوری آذربایجان روی دوش گرفته و شعارهای تجزیه‌طلبانه سر داده‌اند.

انتشار این تصاویر حتی سبب شد سوءاستفاده جریانات تجزیه‌طلبی و ضدانقلاب علیه ایران نیز شد. کانال‌های تلگرامی منافقین با انتشار تصاویری از این اقدامات تحریک‌آمیز، مطالبی در ارتباط با «شورش» یا «براندازی» منتشر کردند.

همچنین محمودعلی چهرگانی، سرکرده گروهک تجزیه‌طلب گاموح نیز با طراحی لباس تیم فوتبال تراکتور همراه با پرچم جمهوری آذربایجان، اظهارات تحریک‌آمیزی از خود بروز داد. این سرکرده تجزیه‌طلب از جمله افرادی بود که در اسفند ۱۴۰۰ با استفاده از نماد زوزه‌کشی گرگ‌ها، عناصر تجزیه‌طلب شمال کشور را به آشوب فراخوانده بود.

استفاده‌های شعارها و پرچم‌های تجزیه‌طلبانه در جشن قهرمانی تبریز

سواستفاده سرکرده گروهک تجزیه‌طلب گاموح از حواشی تبریز

درحالی شاهد این حواشی هستیم که در مقایسه با مردم آذربایجان شرقی و غربی در حد انگشت‌شمار بوده و توسط اتاقک‌های مجازی ضدایرانی و تجزیه‌طلب بزرگ‌نمایی شده است.

هواداران تراکتور بارها در ورزشگاه تصاویر قهرمانان ملی نظیر شهیدان باکری، آل‌هاشم، شهید رحمتی و ستارخان را به اهتزاز درآورده و یا به‌دور از هیجانات شیطنت‌آمیز، تیم محبوب خود را تشویق کرده‌اند.

به‌خصوص اینکه در حواشی جشن قهرمانی، فردی که با در دست داشتن پرچم جمهوری آذربایجان از بیلبورد تبلیغاتی بالا رفت و اقدام به ایجاد حاشیه کرده بود، توسط خود هواداران تراکتور شناسایی و به نیروهای انتظامی تحویل داده شد.

این اقدام مردم تبریز نشان می‌دهد که بدنه اصلی هواداران تراکتور، ضمن حفظ شور و علاقه به تیم خود، وطن‌پرست و میهن‌دوست و نسبت به جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی وطن‌فروشان نیز بسیار هوشیار هستند.

باید توجه داشت که برخی از ساکنان آذربایجان شرقی و غربی پیوندهای عمیق خانوادگی با کشورهای همسایه، مانند جمهوری آذربایجان و ترکیه، دارند. بسیاری از این افراد یا خود زاده آن کشورها بوده‌اند یا خویشاوندان درجه یکشان پیش از مهاجرت به ایران، در این مناطق سکونت داشته‌اند.ابراز علاقه به پرچم این کشورها اغلب ریشه در وابستگی عاطفی به اعضای خانواده در آن سوی مرزها دارد. با این حال، در شرایط کنونی، برافراشتن چنین پرچم‌هایی، به‌ویژه در موقعیت‌های حساس، ممکن است به‌عنوان نشانه‌ای از تجزیه‌طلبی تلقی شود.

چنان‌که گفته شد یکی از سرکردگان تجزیه‌طلب با سوءاستفاده از همین پرچم‌ها، اهداف شوم گروهک‌های تجزیه‌طلب را دنبال می‌کند. از این‌رو، لازم است در ابراز احساسات و تخلیه هیجانات، با احتیاط بیشتری عمل کرد تا از سوءتفاهم‌ها پیشگیری شود.

این حساسیت در تخلیه هیجانات موجب شد تا یوسف پزشکیان، فرزند رئیس‌جمهور، طی یک توییت نسنجیده، کلیت حواشی جشن تبریز را از دیدگاه روان‌شناسی بررسی کرده و این اقدامات را فارغ از روحیات تجزیه‌طلبانه توصیف کند!

این توئیت آقای یوسف پزشکیان در فضای مجازی با انتقاد کاربران و کارشناسان مواجه شد. کاربران در پاسخ به او تاکید کردند که برخی از رفتارها نظیر علامت‌های معنادار دست، نمادها و شعارهایی نظیر «خلیج عربی»، به طور واضح از اهداف و نیات شوم تجزیه‌طلبی نشات گرفته و باید محکوم شود.همچنین برخی رسانه‌ها و فعالان نیز از دیدگاه روان‌شانسی نیز این موضوع را بررسی که و به یوسف پزشکیان پاسخ دادند که هرگونه توجیه و جابجایی مفاهیم در این رابطه، به جهش در چرخه‌ خشونت و تنش در استادیوم‌ها منجر خواهد شد.

به نظر فرزندآقای پزشکیان به جای ورود به مباحثی که در ظاهر رنگ و بوی انتخاباتی داشته اما در باطن آب به آسیاب تجزیه‌طلبان می‌ریزد باید تجدید نظر اساسی کند.

به‌ویژه در شهرهای قومیتی که رقابت‌های هویتی از قبل وجود داشته و بهانه‌هایی نظیر قهرمانی، به آن قوت می‌بخشد. همچنین استفاده مداوم از این مکانیسم‌های حساس و همسو با تجزیه‌طلبی، مانع از آن می‌شود که افراد یا گروه‌ها، رفتار و روش‌های سالم را برای مدیریت و تخلیه احساساتشان پیدا کنند و موجب می‌شود که به طور ناخواسته در گرداب تعصب‌های تحریف‌شده گرفتار شوند.

این اولین موج‌سواری گروهک‌های تجزیه‌طلب در این ماجرا نبود. نقطه آغاز این رفتارها در استادیوم‌های ورزشی، پس از اغتشاشات ۸۸ کلید خورد و طی این سال‌ها به بهانه‌های مختلف، تداوم پیدا کرد. در سال ۱۳۹۰، این رفتارها به‌صورت پیاپی تکرار شد و عناصر پان‌ترک و تجزیه‌طلب، به بهانه‌های واهی، در ورزشگاه، شعارهای تجزیه‌طلبانه سر دادند.

در اواخر این سال، پس از یک تصمیم داوری جنجالی در مسابقه تراکتور با نفت تهران که نتیجه بازی را از برتری ۳:۱ به تساوی ۳:۳ تغییر داد، برخی از این عناصر در میان هواداران تبریزی و شهرهای دیگر، شعارهای پان‌ترکیسم نظیر «جنوب آذربایجان ایران نیست» سر دادند. همچنین در مقاطع حساسی نظیر جنگ قره‌باغ بین ارمنستان و آذربایجان، برخی لیدرهای پان‌ترک در پوشش هواداران تیم تراکتور، شعارهایی در حمایت از آذربایجان طراحی و هماهنگ می‌کردند.

قهرمانی تراکتور تبریز در لیگ برتر ایران، افتخاری برای مناطق آذری‌زبان ایران بود و پیام‌های تبریک شرکت‌های کشورهای همسایه را به همراه داشت. در فضای مجازی، صفحه هواداری فنرباحچه و برخی از رسانه‌های مجازی این کشور، قهرمانی تراکتور را جشن گرفته‌اند و هشتگ #Traktor همچنان در میان ده موضوع داغ ترکیه باقی مانده است. هم‌زمان، یک فروشگاه آنلاین پرمخاطب که هفته گذشته نسخه ترکی خود را راه‌اندازی کرد، از عرضه شال مشترک تراکتور–ترابزون‌اسپور خبر داد و اعلام کرد که در چند ساعت نخست، موجودی اولیه به فروش رفته است.

تحلیلگران برنامه‌های ورزشی شبکه «A Spor» نیز در بخشی از برنامه خود پیشنهاد برگزاری دیداری دوستانه میان تراکتور و یکی از چهار تیم برتر استانبول را مطرح کردند، هرچند باشگاه‌های بشیکتاش و فنرباحچه همچنان واکنش رسمی از خود نشان نداده‌اند. در واقع قهرمانی سرخ‌پوشان تبریزی نه‌فقط عنوانی ملی، بلکه به پلی تازه در روابط فوتبالی ایران و ترکیه بدل شده و به‌نظر می‌رسد تب و تاب آن دست‌کم تا آغاز پنجره نقل‌وانتقالاتی تابستان ادامه خواهد داشت.